Canolfan Un Blaned

Mae rhywbeth arbennig yn digwydd yng Nghymru. Mae'r wlad yn defnyddio deddfwriaeth i newid ei hun i gyfeiriad gwahanol iawn i Loegr.

Mae Llywodraeth Cymru wedi dweud ei bod am fod yn fwy cynaliadwy, trwy leihau ei 'ôl troed ecolegol' i lefel sy'n deg o'i chymharu â phoblogaeth ac adnoddau gweddill y blaned.

Spearheading this approach is the notion of One Planet Development.

Beth yw Datblygiadau Un Blaned?

Trwy ei Nodyn Cyngor Technegol 6 (TAN 6) a Pholisi Cynllunio Cymru (PPW) mae Llywodraeth Cymru wedi amlinellu polisïau cynllunio defnydd tir i gefnogi cymunedau cynaliadwy. Mae Polisi Cynllunio Cymru (2016) yn dweud:

4.5.11 Wedi'i halinio'n agos i ymrwymiadau mynd i'r afael â newid yn yr hinsawdd mae ymagwedd Llywodraeth Cymru i leihau ôl troed ecolegol Cymru. Mae ein Cynllun Datblygu Cynaliadwy yn amlinellu ein huchelgais i Gymru ddefnyddio ei gyfran deg o adnoddau'r byd, lle, o fewn cenhedlaeth, bydd ein hôl troed ecolegol yn cael ei leihau i gyfartaledd byd-eang argaeledd adnoddau – 1.88 hectar byd-eang am bob person. Mae'r ôl troed cyfredol yn dangos pe bai pawb ar y Ddaear yn byw fel ni, byddai angen gwerth 2.7 planed o adnoddau arnom. Bydd lleihau ôl troed ecolegol Cymru yn galw am ostyngiad mawr yng nghyfanswm yr adnoddau a ddefnyddir i gynnal ein ffordd o fyw. Bydd y polisi a'r arweiniad a nodir yma ym Mholisi Cynllunio Cymru yn gwneud cyfraniad pwysig i leihau ein hôl troed, tra'n cyflwyno datblygu cynaliadwy a mynd i'r afael â newid yn yr hinsawdd.

Mae Adran 4 TAN 6 yn diffinio Datblygiadau Un Blaned (OPD) fel enghreifftiau o ddatblygu cynaliadwy:

4.15.2 Mae sawl ffurf bosibl i Ddatblygiadau Cenedl un Blaned. Gallant fod naill ai yn gartrefi unigol, yn gymunedau cydweithredol neu’n aneddiadau mwy. Gallant fod wedi eu lleoli mewn aneddiadau presennol neu’n agos atynt, neu wedi eu lleoli yng nghefn gwlad agored.

In other words, anywhere.

However planning guidance only exists currently for OPD in the open countryside. The criteria include:

1. An initial ecological footprint of 2.4 global hectares per person or less and clear potential to move towards 1.88 global hectare; the Welsh Government provides an Excel-based calculator on its website to help you work out your own footprint
2. Buildings being zero carbon over their lifetime;
3. Carbon analysis and improvement plan for the plot;
4. Biodiversity and landscape improvement;
5. A community impact improvement;
6. Transport assessment and travel plan to minimise carbon impact of travel;
7. Sustainable water supply;
8. Zero waste (including biological waste – sewage treatment)
9. 100% renewable energy.
10. Over a reasonable length of time (no more than 5 years), to provide for the minimum needs of the inhabitants in terms of income, food, energy and waste assimilation from land-based employment.

No criteria of this nature have yet been determined for urban or peri-urban developments but something comparable is anticipated at a collective community level. I believe it is therefore urgently necessary for planning guidance to be set for making both new and existing settlements satisfy, collectively, the criteria to be measurably ‘one planet’ within a generation.

Meanwhile, I run courses on how to do this, based on my book, The One Planet Life, which is a kind of manual and ‘big book of everything’ for sustainable living.

Cyngor Un Blaned, of which I am a co-founder and patron, is also a great source of help, both on its website and Facebook page for anyone wanting to do this or find out more.

How to do it

Anyone wanting to pursue this life in Wales, in the open countryside, where one is not normally permitted to build a home, must satisfy the above criteria. In England, sometimes a Local Development Plan can have similar criteria, or an authority can use a Section 106 agreement to permit it, as with Hockerton Housing Project.

To prove their claim in Wales, applicants must submit a planning application containing a ‘management plan’ that sets out their plans to meet these criteria. This includes detailing the land-based businesses they will run to support themselves.

When you have secured planning permission you have five years to meet the criteria. You can also use the ‘one planet’ label on your products that has been developed for marketing purposes by the One Planet Council.

Mesuradwy a phrofadwy

The great advantage of this approach, and its ‘unique selling point’, is that it is measurable and provable. There is no doubt that your life will be a little more sustainable. Many times you hear claims about the sustainability of lifestyles or products and developments, but there is no way of knowing how true they are.

Uchod: sgrinlun o'r gyfrifiannell Excel. Mae'n defnyddio'ch gwariant fel modd o gyfrifo eich ôl troed ecolegol (cliciwch i'w wneud yn fwy).

Beth yw ôl troed ecolegol?

Mae poblogaeth y byd bellach yn 7.5 biliwn, a disgwylir iddo gyrraedd brig o 11.2 biliwn erbyn 2100 (y Cenhedloedd Unedig). Ond mae gallu ein Daear hyfryd i gefnogi bywyd yn dibynnu arnom yn aros o fewn nifer o 'derfynau'r blaned'. Aeth dynol ryw heibio'r terfyn 'bio-allu' hwn yn ôl yn nechrau'r 1970au. Mae ein hôl troed ar y cyd wedi bod yn codi ers hynny:

Fel y ddiffiniwyd gan yr elusen amgylcheddol WWF, ceir naw o 'derfynau'r blaned'. Bob ychydig flynyddoedd mae WWF yn cynhyrchu arolwg gwych o'r enw 'Living Planet Report'. Roedd yr un diwethaf, yn 2016, yn dweud bod pedwar o'r naw terfyn twf wedi mynd heibio lefelau diogel: newid yn yr hinsawdd, cyfanrwydd y biosffer, llifiant biogemegol a newid system tir.

Meddai WWF fod ar dynol ryw bellach angen y gallu adfywio o 1.6 Daear i ddarparu nwyddau a gwasanaethau rydym yn eu defnyddio ar y cyd. Ond mae ôl troed ecolegol per capita cenhedloedd incwm uchel yn llawer mwy na gwledydd incwm isel a chanolig. Beth fydd yn digwydd os bydd 11.2 biliwn o bobl am safon byw Gogledd America?

Caiff ôl troed ecolegol ei fesur mewn 'hectarau byd-eang'. Mae'n rhannu 'bio-allu' tir (cyflenwad) gyda lefelau treuliant pobl (y galw). Mae'r bio-allu yn fesur o'r llygredd gall tir ei amsugno a'r gwasanaethau a'r adnoddau gall eu darparu. Y galw yw lefel y boblogaeth wedi'i lluosi gyda'r lefel dreuliant. Y canlyniad yw hectarau cyfartalog fesul person, pe baent yn cael eu rhannu'n deg rhwng pawb sydd yn fyw. Mae hectar yn 2.47 erw neu'n 10,000 metr sgwâr neu'n 0.01 cilomedr sgwâr.

Yn ôl yr adroddiad diwethaf, mae 1.7 hectar byd-eang y person yn lefel deg.

Nid yw'n llawer. Dyma lefel y gwledydd â'r treuliant lleiaf yn y byd, yn Affrica ac isgyfandir India.

Felly mae'n rhaid i ni yn y Deyrnas Unedig symud o lefel gyfartalog o dair gwaith hyn (petai pawb yn byw fel hyn, fel petai gennym tair planed Ddaear – oni byddai hynny'n wir!) i un.

Yn ôl i Gymru

Gan fynd yn ôl i Gymru, mae'r ddeddf yma yn cynnwys nod i gyflawni'r newid hwn o fewn un cenhedlaeth.

Mae Datblygiadau Un Blaned ynghylch dangos y ffordd. Dyma ddechrau taith enfawr ac anodd.

• I brynu The One Planet Life, cliciwch yma.

• To enquire about hosting a workshop or course in One Planet Living, email David: hello at davidthorpe dot info

• The next post in this series is about moving from individual to collective one planet living, in other words how towns and cities can shift their consumption levels.

David Thorpe